مجموعه برج موزه آزادی

تاریخچه برج آزادی

در سال ۱۳۴۵، فراخوان طراحی برج نمادین شهر تهران با نام گذشته شهیادِ آریا مهر داده میشود. یکی از شرایط واجد برای طراحی سازه این است که طرح نباید بیشتر از ۴۵ متر باشد (به علت مجاورت با فرودگاه مهر آباد) مسابقه در سال ۱۳۴۵ برگزار میشود و در این مسابقه از اساتید کارکشته و مطرح در حوزه معماری از کشور ایران و کشورهای خارجی داوری می‌کنند. بین شرکت کنندگانی که طرح خود ارائه می‌دهند، طرح یک جوان ۲۴ ساله به نام آقای حسین امانت؛ فارغ التحصیل رشته معماری از دانشگاه تهران برنده مسابقه میشود. برج ازادی سه سال بعد در سال ۱۳۴۸ شروع به ساخت می شود و طی دو سال و نیم در سال ۱۳۵۰ ساخت آن به اتمام میرسد؛ شروع ساخت اردیبهشت ۱۳۴۸ و پایان ساخت ۲۴ مهرماه ۱۳۵۰ بهره برداری ۲۶ مهرماه ۱۳۵۰می باشد.

برج آزادی دارای ۴ پایه می‌باشد که فونداسیون هرکدام از پایهها، ۵ متر زیر سطح زمین فرو رفته‌اند. برج آزادی در برابر زلزله ای به وسعت ۷ الی ۵/۷ ریشتر مقاوم میباشد.

برج آزادی ساخته شده است که ما را یاد شاه بیاندازد. اما ۷ سال پس از ساخت با ورود امام خمینی (ره) به ایران به نماد آزادی ملت ایران تبدیل شد. آقای امانت در مصاحبه ای گفتن که خیلی خوشحشالند که اینجا دیگر شهیاد نیست و میدان آزادی است و به نماد آزادی ایران تبدیل شده است.

آقای حسین امانت، در طراحی برج آزادی ترکیبی بین معماری قبل و بعد از اسلام (عبادت گاه های ایرانی) و معماری مدرن استفاده کردند که شامل موارد ذیل می باشد:

برج آزادی با ۴ پایه اصلی طراحی شده است که ۴ پایه طراحی شدن برج، نمادی از چهار طاقی های دوره زرتشت (چهار طاقی نیاسر کاشان) و گنبد های مساجد ایرانی می باشد.
فضای سطح میدان، فضایی بیضی شکل است که بیشتر فضای آن را فضای سبز تشکیل داده است.. برای طراحی زیباتر سطح میدان و برج آزادی با بهره گیری از معماری ایرانی اسلامی از طرحی ۶ ضلعی – ۶ ضلعی که در ۳ ردیف ۲۰ تایی طراحی شدهاند استفاده شده از بالا در پلان هوایی میدان آزادی که نگاه می‌کنیم این طرح شبیه به لانه زنبور میباشد نام این طرح لانه زنبوریست و از طرح داخلی گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان که از برترین نمونه های معماری ایرانی اسلامی است الهام گرفته شده است.
آبنماهایی که در سطح میدان قرار دارند نماد باغات ایرانی مانند: باغ فین کاشان، باغ ماهان کرمان، باغ ارم شیراز و … هستند.
ساختار برج آزادی از جنس بتن مسلح یا بتن آرمه طراحی شده اما از نمای بیرونی سنگ قابل مشاهده است.
تعداد سنگ های نمای برج آزادی ۲۵۰۰۰ قطعه در ۱۵۰۰۰ شکل، وزن و ‌اندازه مختلف، از جنس سنگ مَرمَریت معادن جوشقان اصفهان میباشند. سطح کف مجموعه برج آزادی از سنگ گرانیت معادن مروارید کردستان و سنگ درب های ورودی و خروجی مجموعه آزادی که هر لنگه ۳۵۰۰ کیلو گرم وزن دارند، از جنس گرانیت معادن همدان میباشد؛ همانطور که مشخص می باشد، تمامی مصالحی هم که داخل برج آزادی به کار رفته‌اند همگی از داخل معادن ایران بودهاند و وظیفه تهیه این سنگها به عهده آقای قنبر رحیمی بوده است.

تالار ایرانشناسی

توضیحات کلی:

تالار ایران شناسی ماکتی مینیاتوری از نقشه ایران در دهه ۱۳۴۰ است که توسط شرکت آرت سنترم (مرکز هنرهای زیبا چک اسلوالکی) ساخته شده است. هدف از طراحی این فضا معرفی تاریخ، معماری، فرهنگ، صنعت و جغرافیای ایران برای گردشگران بوده است. ابتدای دهه ۴۰ ایران شامل ۱۴ استان مرکزی، خراسان، اصفهان، آذربایجان شرقی، خوزستان، مازندران، فارس، گیلان، آذربایجان غربی، کرمان، کرمانشاهان، ساحلی بنادر و جزایر دریای عمان، سیستان و بلوچستان، کردستان بود و انتهای این دهه، ۹ استان همدان، لرستان، سمنان، چهارمحال و بختیاری، ایلام، بویراحمد و کهکیلویه، زنجان، یزد و بوشهر اضافه شد و ایران ۲۳ استان داشت.

در این تالار ۱۷ استان روی نقشه قرار دارد.

تالار ایران شناسی در زمان ساخت تالار سمعی بصری نام داشت و شامل ۴ بخش زیر بود:

ماکت مینیاتوری نقشه ایران در کف تالار شامل گوی هایی که صنایع را نشان می دهد، مراکز استان سبز رنگ، جاده های زرد رنگ، خطوط راه آهن، رودخانه های آبی رنگ، بناهای مهم معماری شیشه ای و دریاها و دریاچه ها، طلوع و غروب خورشید
المان های روی سقف تالار شامل صنایع دستی استان ها، آلات موسیقی اقوام ایرانی
۴ پرده نمایش بزرگ که از ۴ آپارات انتهای سالن ویدیو های معرفی ایران در آن پخش می شد، ۱۰ پرده دایره ای رنگ که توسط دستگاه های اسلایدر عکس های استان ها در آن پخش می شد، تلویزیون های پارس کنار سالن که به معرفی فرهنگ استان ها می پرداخت.
بخش انتهای سالن که شامل ۴ آکواریوم دیواری، یک آکواریوم بزرگ مثلثی و گذر زمان است

تالار ایران شناسی در زمان ساخت تالار سمعی بصری نام داشت و شامل ۴ بخش زیر بود:

ماکت مینیاتوری نقشه ایران در کف تالار شامل گوی هایی که صنایع را نشان می دهد، مراکز استان سبز رنگ، جاده های زرد رنگ، خطوط راه آهن، رودخانه های آبی رنگ، بناهای مهم معماری شیشه ای و دریاها و دریاچه ها، طلوع و غروب خورشید
المان های روی سقف تالار شامل صنایع دستی استان ها، آلات موسیقی اقوام ایرانی
۴ پرده نمایش بزرگ که از ۴ آپارات انتهای سالن ویدیو های معرفی ایران در آن پخش می شد، ۱۰ پرده دایره ای رنگ که توسط دستگاه های اسلایدر عکس های استان ها در آن پخش می شد، تلویزیون های پارس کنار سالن که به معرفی فرهنگ استان ها می پرداخت.
بخش انتهای سالن که شامل ۴ آکواریوم دیواری، یک آکواریوم بزرگ مثلثی و گذر زمان است

المان های بخش ورودی تالار:

گوی های شیشه ای:

لوله سازی اهواز
نیروگاه اتمی استان بوشهر
پالایشگاه نفت آبادان
نیروگاه برق آبی سد دز اندیمشک
ذوب آهن اصفهان
استیل سازی زنجان
خاویار گیلان
شالی کاری، ماهی و خاویار مازندران
نساجی مازندران
ماشین سازی تبریز
تراکتور سازی تبریز
سیمان کردستان
پتروشیمی کرمانشاه

المان های تاریخی و معماری:

تخت جمشید شیراز
حافظیه شیراز
مسجد جامع اصفهان
حرم حضرت معصومه^(س)قم
برج آزادی تهران

دریاچه ها

دریاچه نمک قم
دریاچه ارومیه

بخش انتهای تالار (گذر زمان):

در این قسمت گذر کوتاهی به تاریخ و تمدن ایران زمین خواهیم داشت؛ این فضا تشکیل شده از چندین دایره که از کوچک به بزرگ گذر زمان را نشان می دهد.

دایره اول (دایره سیاه انتها) نقطه صفر تمدن ایران که در آن ویدیو های تمدنی ایران پخش می شده است.
دایره دوم: نمایان گر دوران پارینه سنگی حدود ۲۰ هزار سال پیش که در فلات ایران غار نشینی شکل گرفت.
دایره سوم: یک آتشدان به عنوان نماد آئین زرتشت است.
دایره چهارم: ستون های تخت جمشید، پرسپولیس و خطوط میخی دوره هخامنشیان بزرگترین امپراطوری تاریخ ایران
دایره پنجم: سمت چپ علامت گل لوتوس یا نیلوفر آبی که نماد صلح، خلوص و پاکی ایرانیان را می بینید
دایره ششم: سمت چپ مردی را میبینید که نماد مردم ایران است با مشت گره کرده، نماد مردمی که همیشه در صحنه می باشند و بیرون دایره سمت چپ همین نماد، یک علامت عقاب به عنوان نماد بینایی و بصیرت مردم ایران را در این قسمت نشان می دهد. در طرف مقابل علامت شیر به عنوان جنگندگی مردم ایران
دایره آخر: گل لاله نماد شهدای ایران و انقلاب اسلامی
در وسط قسمت دایره ای گذر زمان یک گوی شیشهای وجود دارد که در گذشته یک آتشدان بوده و نماد آئین زرتشت محسوب بوده است.

المان های بخش خروجی تالار:

گوی های شیشه ای:

نیروگاه مشهد
صنایع دستی کرمان (قالی بافی، قلم زنی، قلم کاری)
سیلو گندم سیستان و بلوچستان
کشتی رانی هرمزگان
فولاد خوزستان
(یک گوی کامل نامشخص در سیستان) (احتمالا پایگاه فضایی چابهار)
(یک گوی نیم دایره نا مشخص در یزد) (گوی این فضا از بین رفته است)

المان های تاریخی و معماری:

حرم حضرت امام رضا (ع) مشهد
گور دخمه زرتشتیان یزد
مسجد جامع یزد

دریاچه ها

دریاچه هامون
دریاچه جازموریان

سالن سیمولیشن:

سالنی که با استفاده از تکنولوژی‌های جدید و توانایی ایجاد بعد برای تماشاگران، می‌تواند افکت‌های حرکتی فیلم‌های به نمایش درآمده را به صندلی‌های تماشاگران منتقل نماید. این سالن ظرفیتی بالغ بر ۵۰ نفر دارد. این سالن در حال حاضر به منظور برگزاری رویدادها، همایش ها، اکران فیلم سینمایی و … استفاده می شود.

گذرگاه ورودی

در حیاط ورودی شرقی مجموعه آزادی ۶ پلان از پلانهای اصلی طراحی برج آزادی را روی دیوارها به صورت بتنی شکل می بینیم.

مقطع برج آزادی که قوس طاقی شکل و شمایل کلی نمای بیرونی قابل مشاهده است، پلان چهار پایههای برج آزادی، مقرنس کاری های زیر طاق برج، مقطع بالای برج آزادی و گنبد رُک، پلان سطح میدان که سه ردیف بیست تائی شش ضلعی دارد، پلان ایران سرا که به عنوان زیر گذر در ضلع شرقی از آن استفاده می شود.

موزه شهاب سنگ (تالار تشریفات)

در گذشته این سالن به عنوان سالن تشریفات استفاده می شده و پاویون میهمانان ویژه که وارد تهران می شدند بوده است. ساختار این فضا از بتن سفید استفاده شده و با تیشه کاری به صورت دستی طراحی منحصر به فردی به خود گرفته است. درب ورودی این موزه از بتن ساخته شده و ۷۵۰ کیلو گرم وزن دارد.

در حال حاضر این تالار توسط آقای حجت کمالی تبدیل به موزه شهاب سنگ شد، در این موزه بیش از ۱۲۰۰ قطعه شهاب سنگ که حاصل کاوش ۱۵ ساله ایشان است نگهداری می شود. بزرگترین شهاب سنگ ایران، زیباترین سنگ آسمانی، قدیمی ترین شهاب سنگ ایران از جاذبه های این موزه است.

گذرگاه پیشینیان

ابتدای مسیر درب های سنگی ۳.۵ تنی از جنس گرانیت همدان وجود دارد که در دو لنگه مجموعاً ۷ تُن وزن دارند. سیستم باز و بسته شدن این درب ها به صورت مکانیکی و چرخ دنده ای است و به راحتی با چرخاندن یک دستگیره باز و بسته می شود.

ورودی اصلی مجموعه معروف است به گذرگاه پیشینیان. اگر به معماری این فضا دقت کنید، به صورت پلکانی ارتفاع سقف کوتاه و کوتاه تر می شود که در واقعیت و در زمان گذشته انتهای این سقف کمی کوتاهتر طراحی می شده تا وقتی شخصی قصد داشته که وارد صحن اصلی شود، یک تعظیم به عنوان احترام به شخص مقامی که در آن سالن حضور داشته، انجام دهد.

در ورودی این سالن کپی پلان های معماری اصلی برج که توسط حسین امانت طراحی شده را می بینید. همچنین در این گذرگاه ۴ ویترین با کاربری موزه ای وجود دارد که در حال حاضر به تاریخچه برج پرداخته و شامل موارد زیر می شود:

انقلاب اسلامی: در این ویترین وقایع مهم بعد انقلاب اسلامی برج آزادی همچون، تصویر و دست نوشته بازدید رهبری از برج آزادی در سال ۱۳۶۴ (نمایشگاه دفاع مقدس)، فریم های تصاویر امام، حضور مردم انقلابی در میدان آزادی، تصاویر جشنواره های فجر و دفاع مقدس، تصویر بازدید آیت الله جنتی از برج، نامه و دعوت نامه بازگشایی برج ازادی پس از انقلاب و …. را می بینید.
تاریخچه برج: این ویترین به روزهای اول ساخت برج مربوط بوده و در آن تصاویر زمان ساخت برج (شترها و کامیون هایی که برای باربری استفاده می شد) نمای کلی پلان برج، تصویر ۴ سازنده اصلی برج آزادی (حسین امانت ۲۴ ساله طراح برج، محمد پورفتحی ۵۱ ساله سازنده، ایرج حقیقی ۲۱ ساله سرپرست کارگاه، قنبر رحیمی ۵۱ ساله اهدا کننده سنگ های برج آزادی)، تصویر فاز ۳ برج آزادی (در ابتدا به دلیل نرسیدن فاز ۳ به جشن های ۲۵۰۰ ساله، خروج حسین امانت از ایران و همچنین در ادامه وقایع انقلاب اسلامی ساخته نشد)، تصاویر بناهای الهام گرفته شده، نامه های آمار های بازدید، درخواست های بازدید گروهی، کتب نفیس، قرارداد تالار سمعی بصری و … مشاهده می شود.
تجهیزات اداری: این ویترین به بخشی از ماشین آلات و تجهیزات اداری قدیمی برج آزادی اختصاص دارد و در آن دستگاه کارت زنی، ماشیت های تایپ، تلفن عادی و سانترال، رادیو، دستگاه ضبط صدا، تلویزیون قدیمی، مهر و دوات قلم و … را می توانید ببینید.
ظروف قدیمی: این ویترین به ظروف قدیمی و سرویس های پذیرایی برج آزادی که با طرح طلاکوب برج آزادی محصول کشور چک اسلواکی بوده است اختصاص دارد. در این ویترین دو نوع سرویس پذیرایی عادی و سرویس های پذیرایی میهمانان ویژه (آبی درباری) و سماور پذیرایی قدیمی را می بینید.

تالار کهن (موزه اصلی)

تالار کهن دقیقاً در قسمت زیرین برج آزادی قرار دارد. در چهار گوشه سالن، چهار پایه اصلی برج آزادی که عبارتند از دو آسانسور و دو راه پله را می بینید که به صورت ضربدری و قرینه هم قرار گرفته اند.

این سالن که دقیقاً در زیر برج آزادی واقع شده است، بدون هیچ ستونی وزن برج را تحمل می کند و دلیل آن معماری خاص و استفاده از خرپاها وکاربندی های سقف این قسمت می باشد. در دوطرف سالن دو تخته سنگ ۳.۵ تنی از جنس گرانیت همدان که نمونه درب های ورودی مجموعه آزادی است قرار داده شده است.

آسانسورهای دو گوشه سالن ساخت کمپانی شیندلر سوئیس می باشند. تنها تغییر در قسمت کابین که در گذشته از جنس چوب و در زمان حال از جنس فلز هست، می باشد. موتور و تجهیزات فنی این آسانسورها تغییری نکرده است.

در مرکز این فضا تندیسی از سازنده برج آزادی آقای مهندس محمد پور فتحی قرار دارد. آقای محمد پورفتحی سازنده برج آزادی بوده است. وی در سال ۱۲۹۷ به دنیا آمد و در سال ۱۳۷۰دار فانی را وداع گفت. ایشان رئیس شرکت ماپ و پیمانکار اصلی ساخت برج آزادی بود.

در این فضا، ویترین هایی دیده می شود که از شیشه های سه لایه ضد گلوله استفاده شده است. در گذشته در آن جواهرات سلطنتی به نمایش گذاشته شده بود و در حال حاضر به موزه دوربین های عکاسی قدیمی که کلکسیون شخصی جناب آقای محمد علی جدید الاسلام می باشد پرداخته شده استدر این مجموعه نزدیک به هزار دوربین عکاسی، فیلمبرداری و ادوات آن به نمایش گذاشته شده است. دوربین هایی با قدمت چند قرن، دوربین های جاسوسی، دوربین ها و ادوات خاص نظامی از جذابیت های این موزه است.

راه پله ها و میان طبقه

میان طبقه:

به فاصله بین آسانسورهای برج ازادی در بدنه برج میان طبقه می گویند. به دلیل اینکه شیب پایه اجازه نمی دهد که آسانسور از این حد به بالاتر حرکت کنید این فضا برای تغییر آسانسور ساخته شده است.

در میان طبقات راهرویی قرار دارد که مسیر یا فاصله بین دو پایه مجاور محسوب می شود. این فضا به شکل آب انبارهای قدیمی ساخته شده است. در این فضا اتاق تاسیسات آسانسور قرارداد که در داخل آن اتاقک موتور قدیمی آسانسور، ساخت شرکت شیندلر سوئیس دیده می شود.

راه پله ها:

در مجموعه آزادی سه نوع پلکان ایرانی استفاده شده است. سری اول پلهها که برگرفته شده از پلههای سردآبهها و آب انبارهای قدیمی ایران که به صورت شیب دار طراحی شده است و از موزه اصلی تا تراز صفر (هم سطح کف میدان) ادامه دارد. سری دوم پلهها، پلههایی کوتاه شبیه به کاخ آپادانا (تخت جمشید) قابل مشاهده هستند. ارتفاع این پلهها بین ۱۲ تا ۱۴ سانتی متر میباشد و سری سوم پله هایی شبیه به مساجد اصفهان (منار جنبان) قابل مشاهده هستند.

گنبد رک (طبقه چهارم) و بام برج

طبقه چهارم برج آزادی در تراز ۳۹.۵ متری از سطح میدان قرار دارد. این قسمت به واسطه پنجره های شش ضلعی و دوربین های نصب شده دید مناسبی به اطراف برج آزادی می دهد.

این طبقه پنجره هایی در ضلع شرقی و غربی قرار دارند که نماد جایگاه های تیراندازی قلعه های قدیمی است. همچنین پنجره هایی بلند و باریک وجود دارد که نماد بادگیرهای استان های گرمسیر کشور نظیر استان یزد می باشند. وظیفه این پنجره ها این است که جریان هوا را به داخل فضا انتقال داده و گردش طبیعی هوا به وجود آید.

در این فضا گنبدی طراحی شده با نام گنبد رُک ( به معنی مخروط). این گنبد براساس گنبدهای مخروطی شکل قدیمی مانند گنبد شوش دانیال، آرامگاه خیام، آرامگاه باباطاهر، آرامگاه بوعلی سینا، گنبد سلطانیه، برج طغرل، گنبد کاووس و … طراحی شده است. رنگ به کار رفته در این قسمت رنگ آبی فیروزه ای (Persian Blue) است. کاربری دیگر این گنبد حالت آب نمای طبیعی است که در زمان بارش باران به حالت آب نما درمی آید.

نوک گنبد رک در بام، بلندترین قسمت برج آزادی محسوب می شود حدود ۴۵ متر از سطح میدان ارتقاع دارد، این ارتفاع به دلیل مجاورت فرودگاه مهرآباد بوده است .

در سمت شمالی و جنوبی بام برج آزادی دو نیم دایره وجود دارد که نماد جایگاه دیدبانها در سربرجی قلعههای قدیم است.

نگارخانه آسمان (طبقه سوم)

طبقه سوم برج آزادی در تراز ۳۳ متری از سطح میدان قرار دارد و کاربری گالری هنری به خود گرفته است.

در بدو ورود به طبقه سوم دیواری جدا کننده نمایان است. در گذشته طراحی این دیوار به منظور جدا کننده قسمت داخلی و بیرونی بود. کاربری دیگر این دیوار این است که در قسمت داخلی این فضا دیگر آسانسور و راه پله امروزی نماینگر نیست و بافت معماری قدیمی این فضا کاملاً حفظ شده است. این دیوار از معماری ایرانی اسلامی برگزفته شده است که حفظ حریم خانه و خانواده اهمیت ویژه می دادند.

در این طبقه وقتی که به سقف نگاه می‌کنیم، جداره ی داخلی گنبد رُک که از بیرون رنگ آبی فیروزه ای است، مشاهده می شود؛ از داخل کاربندی های طراحی شده در این گنبد، الهام گرفته شده از کاربندی های آرامگاه خیام می‌باشد. آرامگاه خیام توسط استاد هوشنگ سیحون که استاد حسین امانت بوده است طراحی شده است. در این فضا از بتن سفید به همراه تیکه خورده های سنگ نمای برج استفاده شده است.

طاق کسری یا روشن دان (طبقه دوم)

طبقه دوم برج آزادی در تراز ۲۳ متری از سطح میدان قرار دارد. این طبقه بر روی قوس اصلی برج آزادی طراحی شده که این قوس براساس طاق کسری یا ایوان مدائن که در دوره ساسانیان جزء امپراطوری ایران و در حال حاضر در بغداد یا عراق امروزی قرار دارد ساخته شده است. در داخل این طاق پنجرههایی لوزی شکل الهام گرفته از مقرنس کاری های اسلامی که در طاق های مساجد طراحی شدهاند و شیشه های شفاف روی آن نقش انتقال نور به داخل این فضا را به عهده دارد همچنین این پنجرهها نور را از داخل خود به بیرون انعکاس میدادند و زمانی که در گذشته زیر برج آزادی به هنگام شب قرار می‌گرفتید با نورهایی که برای آنها تعبیه شده بودند آسمان شب را برایشان تداعی می‌شد که این موضوع برگرفته شده از کلمه طاق که به معنی آسمان بوده است.

زمانی که به سقف می نگریم، طرح شمسه شکل که یکی از نمادهای معماری ایرانی اسلامی هست را ملاحظه میکنید.

یکی از اصول مهم معماری ایرانی معماری قرینگی است که در تمام برج آزادی موضوع رعایت شده به جز یک قسمت که در طبقهی دوم اتفاق افتاده است. سه پنجره عمودی کنار هم در دیواره بیرونی راه پله سمت شمال شرقی وجود دارد که در طرف مقابل چنین پنجره هایی وجود ندارد. این سه پنجره دید یا ویو به سمت قلهی دماوند را دارا هستند این پنجره ها طوری طراحی شده که وقتی میخواهید قله دماوند را ببینید باید سر تعظیم فرود آورده و به قله دماوند احترام بگذارید. نوع پنجرههای به کار رفته، برگرفته شده از تیرکَشهای ایرانی است. این تیرکشها در گذشته، در قلعههای ایرانی استفاده میشدند که برای تیراندازی بهتر تیرانداز و کاور یا حفاظت آن ها استفاده می‌شده است.

تالار آئینه:

تالار آئینه ضمن اینکه کاربری نگارخانه ای دارد، تشکیل شده است از دوازده ویترین که در داخل هر کدام چشم‌انداز یک حوزه از فعالیت های مهم ایران قابل مشاهده میباشد. علت نام گذاری این فضا این است که هر کدام از این ویترینها در دو طرف خود آئینههایی دارند که تصویر یک آئینه در آئینه مقابل یک حالت بی انتها و ممتد را به شما نشان میدهد.

تعلیم و تربیت: این ویترین در حال حاضر به نمایش کتاب آرمانهای شهر اسلام از منظر قرآن می پردازد و به نقش مفاهیم دینی در نظام تربیتی ایرانی اسلامی می پردازد.
خلیج فارس: این ویترین به نمایش صنعت کشتیرانی، پتروشیمی و پیشرفت هایی که در این زمینه حاصل شده می پردازد و در دورنما شهر نیویورک، شانزلیزه فرانسه و کشورهای اروپایی و غربی را می بینیم که نفت ایران به این کشورها صادر می شده است.
محیط زیست: خاک را می‌بینید که به رنگ زَر، رنگ ارزشمند طلا طراحی شدند و ارزش خاک ایران زمین را نشان میدهند. داخل غرفه، گونههای مختلف جانوری که در کشور وجود داشته است به عنوان نمادی دیگر می بینیم.
فرهنگ و هنر: یک گوی از احادیث حضرت محمد (ص) که در آن نوشته است «دانش در آسمان باشد مردانی از ایران بدان دست خواهند یافت» نوشته شده است.
بنای آزادی: در این غرفه ماکتی از میدان آزادی و نمای محیطی آن را می بینید.
آب و زندگی: در قسمت جلویی، نمادی از تاریخ انسانهای اولیه وجود دارد و جلوتر، انسانها به عنوان نمادهایی با حالتهای کُروی شکل و خیلی کوچک گذاشته شدند که در کنار یکدیگر در صلح و آرامش در حال زندگی هستند. ساختمان سازی های مدرن، سد و سازه‌های پیشرفته و در کنار آن ها کوه، درخت، رود و روشن و خاموش شدن چراغ به عنوان سمبلی از روز و شب در این قسمت به عنوان نماد زندگی قرار داده شده است.
کشاورزی: در این فضا خاک به رنگ زَر و به رنگ ارزشمند طلا درآمده و زمین های شیب دار کشاورزی و قطرات باران و نور آفتاب و در امتداد آن ها رنگین کمان نمادی از کشت سنتی یا اصطلاحاً «کشت دیمی» گذاشته شده است. در گوشه این فضا در سمت راست ابزار آلات پیشرفته این حوزه مشاهده می شود. همانطور که می دانید کشور ایران، کشوری چهار فصل است و محصولات متنوع کشاورزی در کشور ما یکی از ویژگی های خاص محسوب میشود؛ از همین رو، نمادهایی از محصولات کشاورزی در قسمت جلویی این فضا قرار داده شده است یک جام که از آن آب به بیرون سر ریز میشود نماد پاکی و سمبل اصلی حیات یعنی آب مایهی حیات به عنوان نماد گذاشته شده است.
ورزش: مجموعه استادیوم آزادی را نشان میدهد. در سمت چپ روز شماری است که روی آن نوشته شده THE OLYMPIC GAMES THERAN 1984 بازی های المپیک سال ۱۳۶۳ که قرار بود در تهران و استادیوم آزادی برگزار شود که هرگز اتفاق نیفتاد. البته بازیهای آسیایی سال ۱۳۵۳ در این استادیوم برگزار شد مشعل المپیک و نقش و نگارهای اساطیری از اساطیر ایران زمین را در این قسمت قابل مشاهده می باشد و در قسمت بالاتر دوندگانی که به عنوان نماد مادر ورزش ها در المپیک در این قسمت حک شده اند.
شهرسازی: پیشرفت در حوزه شهرسازی با معرفی شهرک های عریض و مرتفع با معماری مدرن در اینجا به صورت نمادین معرفی می شود.
دریای خزر: این دریا با نام Caspian Sea در دنیا شناخته میشود. ماهی خاویار یعنی طلای سیاه اصیل ایرانی به عنوان نماد در این قسمت قرار داده شده سطح زیرین آب و موجودات دریایی و در سطح بالا سواحل زیبای دریای خزر و رشتهکوه هایی که در اطراف آن قرار دارد قابل مشاهده هستند.
صنایع: در این ویترین چرخه صنعت را خواهید دید. صنایعی مثل: ذوبآهن اصفهان، کشتی سازی، ماشین سازی، نساجی و صنایع مختلف که در کشور ایران قدمت دارند به عنوان نماد و پیشرفتی که در این زمینه قرار بوده حاصل شوند. در سمت راست این غرفه علامت یک کره مسی رنگ را می‌بینیم که نماد انرژی هستهای محسوب میشود و نمایشگری که داخل این فضا قرار دارد وظیفه داشت تا فیلم هایی از هر کدام از این صنایع را روی این نمایشگر پخش کند.
ایران زمین: تندیس یا ماکتی از منشور کوروش بزرگ با عنوان منشور حقوق بشر قرار دارد. در زمان افتتاحیه برج آزادی برای اولین بار از منشور کوروش در برج آزادی رونمایی شد که از موزه بریتانیا به برج آزادی قرض داده شد و بعد از افتتاحیه نیز به موزه بریتانیا برگردانده شد.

تالار اقوام

تالار اقوام، ۸ ویترین دارد و با این هدف طراحی شده است که آثاری از اقوام مختف ایران زمین به عنوان نماد در این قسمت گذاشته شود. در حال حاضر آثاری از صنایع دستی ارزشمند ایرانی نظیر، معرّق کاری، گلیم بافی و چند عروسک نمایشی هنر دست استاد قریب پور که با لباس های خاص، آیین نواحی مختلف از ایران زمین را به نمایش می گذارند.

کافه گالری

فضای کافه گالری مجموعه آزادی با طراحی زیبا و فضایی آرام، تنها قسمتی از مجموعه آزادی محسوب میشود که از نور طبیعی در طراحی آن استفاده شده است. فضای سبز و آبنمایی زیبا به آرامش این فضا کمک شایانی میکند. کاربری دیگر این فضا آن است که هنرمندان به صورت دورهای می توانند از آثار خود در این قسمت به نمایش بگذارند. آثاری مانند نقاشی، عکس و هنرهای تزئینی و تجسمی در این سالن قابل اجرا می باشد، همچنین این سالن فضای مناسبی برای برگزاری دورهمی و رویدادهای کوچک است. (ظرفیت نشیمن این سالن ۸۰ نفر است.)

ربات سخنگو

این ربات ساخت شرکت فن آموز تجهیز آسیا (FATACO) که توسط مهندسین ایرانی طراحی شده و شما می‌توانید جلوی ربات بایستید و به محض سلام کردن با ربات سخن بگویید و سوالاتی راجع به برج آزادی از ربات بپرسید.

سالن نمایش اصلی (آمفی تئاتر)

سالن آمفی تئاتر مجموعه آزادی با طراحی خارق العاده به صورت چند منظوره برای اکران فیلم‌های سینمایی، اجرای نمایش‌ها، کنسرت‌های موسیقی، مسابقات تلویزیونی، همایش‌ها و برنامه‌های متنوع دیگر استفاده می‌گردد. این سالن دارای طراحی منحصر به فرد است و کف آن در ۱۵ متری پائین‌تر از سطح میدان قرار داشته و دارای ۴۰۰ متر مربع صحنه جهت اجرای نمایش‌ها و برنامه‌ها می‌باشد.

ظرفیت این سالن حدود ۲۸۸ نفر بازدید کننده عادی و تعداد ۲۴ صندلی برای بازدیدکنندگانVIP می باشد و جزو بزرگ ترین بلک باکس های ایران می باشد. زمانی که به سقف می نگریم طرحی زیبای ویترای روی شیشه از تالاب انزلی که با نور پردازی داخل سقف زیبایی دو چندانی به این فضا می‌دهد را مشاهده می کنید. عمق این سالن بسیار مناسب است و کاملاً آکوستیک طراحی شده تا برای بازدیدکنندگان حس نزدیکی و تسلّط کامل بر روی اجرای روی صحنه به وجود آورد. در انتهای این سالن پرده ای است با طراحی لشکر کشی هخامنشیان و طلاکوب شده که در این قسمت جلوه زیبایی به فضای سالن آمفی تئاتر داده است. انتهای سالن پرده یا آبشار پردهای شکل به صورت آب نما از بالا به پائین ریخته میشود که زیبایی این فضا را دو چندان میکند و مناسب برای نمایشهایی مانند لیزر شو که در گذشته در این سالن اجرا می‌شدند بود.

سالن برج آزادی با دارا بودن فضاهای جنبی، همچون ۴ اتاق گریم و تعویض لباس، یک پلاتوی ۳۰۰ متری (بزرگترین پلاتو ایران)، یک اتاق وی ای پی برای کارگردان و عوامل ویژه، راهرویی زیبا با طراحی جذاب، جزو استاندارد ترین فضاها برای اجراهای هنری می باشد.

تالار دانستنی ها:

معماری تالار دانستنی ها برگرفته شده از معماری بازارهای قدیمی ایران زمین است. حالت سقف، حجره های بازاری در این فضا قابل مشاهده است. در دو طرف این تالار دو نشیمنگاه به صورت دایره ای قابل مشاهده است.

هدف از طراحی این نشیمنگاه ها فضایی برای پذیرایی میهمانان سالن بوده است و فضای انتظاری برای سالن آمفی تئاتر به حساب می آید. هرکدام از نمایشگرهایی که در داخل این فضا قرار دارند، در گذشته یک نمایشگر با تکنولوژی جالب شبیه به سه بعدی بودند که با زدن یک عینک و به محض نشستن روی هر کدام از این صندلی ها شروع به نمایش دادن تصاویری از نواحی مختلف کشور عزیزمان ایران می‌کردند.

در این فضا ۲ آپارات قرار گرفته است که در گذشته آپارات های سینمای مجموعه بوده و ساخت شرکت زایس آیکن آلمان است. قدمت آن تقریبا همزمان با برج آزادی حدود۵۰-۶۰ سال می‌باشد.

تالار فرهنگ:

این تالار در گذشته کاربری کتابخانه داشت و در آن بالغ بر ۱۱ هزار جلد کتاب با موضوعات معماری، زبان شناسی، تاریخ و ادبیات، انگلیسی و فرانسه وجود داشت. در حال حاضر این فضا به موزه فنی برج آزادی تبدیل شده است و در آن ابزار آلات صدا و تصویر قدیمی، لامپ های اوسرام آلمانی، وسایل و ادوات اداری و … قدیمی مجموعه نگهداری می شود